İnsan ve Şeytan - Sâmiha Ayverdi

 İnsan ve Şeytan - Sâmiha Ayverdi Kitap Özeti

Şevket, bir paşa konağında aşçılık yapan Şaban Ağa’nın oğludur. Babasının küçük yaşta yanına aldırdığı Şevket, kısa zamanda konaktaki herkes tarafından çok sevilir ve itinayla yetiştirilir.

Şevket; akıllı olması, bulunduğu ortamda kendisinden beklenen şekilde bir davranış göstermesi ve çok çalışması sayesinde hem konakta hem de okul hayatında herkesin takdirini kazanır. Doktor olan Şevket, Halim Paşa’nın isteği ile Paşa’nın yeğeni İsmet ile evlenir.

İsmet, maneviyatı ön plana çıkaran bir kadındır. Evli oldukları sürece hep eşinin arkasında olarak onun başarılı olmasına katkı sağlamıştır. Halim Paşa, çocuğu olmadığı için onu ve yeğeni İsmet’i kendisine varis ilan eder. Doktor Şevket için iyi bir insan olmaktan çok şöhretli ve herkesin övdüğü bir insan olmak daha önemlidir. Bu isteklerine çok kısa sürede kavuşabildiği için insanlara faydalı da olduğunu düşünür.

Herkes tarafından sevilen ve takdir edilen Doktor Şevket, eşinin ısrarıyla bir aylık izne ayrılır. Kendi hayat hikâyesinin bu sürede bir deftere yazarak eşine hediye etmek ister. 50'li yaşlarına gelen Doktor Şevket’in hayatı, kayınbiraderinin ailesiyle köşke yerleşmesiyle değişecektir. Şevket, kayınbiraderinin üvey kızı olan Lale’nin etkisinde kalarak onunla gayrimeşru bir ilişki yaşar. Karısından boşanan Şevket, Lale'nin isteklerini karşılayabilmek için şöhretinden ve şerefinden hatta mesleğinden olacaktır.

Bu süreçten sonra eserde Şevket’in yaşadığı vicdan azabıyla yaşadığı iç hesaplaşmaya yer verilir. Şevket önce şöhretin sonra da şehvetin kölesi olduğunu ifade eder. Her şeyin farkında olmasına rağmen kendisini Lale'den kurtaramaz. 

Lale, Doktor Şevket ile alay edip onu küçük düşürdüğü bir kır gezintisinde bir eşeğin çiftesiyle yuvarlanıp başını bir kayaya çarparak ölür. Bir gün sonrasında felç geçirecek olan Şevket, Lale’nin ölümünü "şeytan öldü" diyerek değerlendirecektir.

İnsan ve şeytan özeti